Pradurja
Kerja sama kebahasaan Malaysia dengan Indonesian telah terjalin sejak 1966 dengan usaha menyeragamkan ejaan dengan nama Ejaan Melindo yang disahkan dan diisytiharkan oleh kedua-dua negara, Indonesia dan Malaysia, pada 1967. Tetapi persetujuan ini tidak pernah dilaksana oleh Malaysia atau Indonesia. Pada 1972 Majlis Bahasa Indonesia-Malaysia atau ringkasnya MBIM ditubuhkan bagi meningkatkan lagi kerjasama kebahasaan antara kedua-dua negara ini. Dalam persidangan pertamanya majlis ini bertitik-tolak daripada Ejaan Melindo itu satu kesepakatan baru diperoleh dan lantas diisytiharkan sistem ejaan bersama yang dinamai Ejaan Yang Disempurnakan (EYD). Sistem ejaan ini terkenal di Malaysia sebagai sistem yang menghapuskan “e tanda” , tanda ’ (koma) untuk hamzah dan ‘ (koma terbalik) untuk ‘ain, tanda sempang - untuk tanda imbuhan, perubahan “sa- dan ka-” masing-masing kepada “se- dan ke-”, sh kepada sy, ch kepada c, penetapan ejaan dua suku kata berhuruf saksi/vokal seperti -o-u-, -o-i- masing-masing kepada -o-o-, -u -u- atau -u-i-, daripada -u-e- kepada u-u- atau -u-i , daripada –u-o- kepada –u-u-, daripada -i-e- kepada –i-i-. Di Indonesia pula EYD ini terkenal dengan ketiadaan dj, tj yang masing-masingnya menjadi j dan c, manakala j menjadi y, ch menjadi k, serta hukum ejaan dua suku kata yang berhuruf saksi/vokal yang disenarai di atas.
Kemudian MBIM berusaha merumuskan cara-cara membuat istilah yang serupa di Indonesia dan Malaysia. Pada tahun 1975 Majlis ini (Sidang VI) berjaya merumuskan petua-petua membina istilah bersama tetapi buku berkenaan dengannya berjaya diterbitkan serentak hanya pada 1978 berjudul (di Malaysia), “Pedoman Umum Ejaan Bahasa Malaysia” (di Malaysia) dan Pedoman Umum Ejaan Bahasa Indonesia Yang di sempurnakan (di Indonesia), serta Pedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa Malaysia (di Malaysia) dan Pedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa Indonesia (di Indonesia). Unsur terpenting dalam pedoman peristilahan ini ialah segi ejaan perkataan Inggeris yang hanya hendak diMelayukan (di Malaysia atau di Indonesia) dengan pengubahan ejaannya sahaja (kerana tiada padanannya yang sesuai dalam bahasa Melayu Malaysia/Indonesian semasa) tidak lagi dieja mengikut bacaan perkataan Inggeris itu tetapi dipentingkan segi visualnya, seperti jometri atau jiometri tidak lagi diiktiraf kerana istilah ini dianggap daripada Inggeris geometry dan oleh itu mengikut pedoman peristilahan baru ini perkataan ini dalam bahasa Melayu Malaysia dan Indonesia ialah geometri dan dibaca mengikut sistem bacaan Melayu, khususnya g dibaca seperti g dalam garis.
Pedoman pembentukan istilah yang terdapat dalam kedua-dua buku di atas itu bukanlah semuanya serupa seratus peratus antara kedua-dua negara, Indonesia dan Malaysia, kerana masing-masingnya dipengaruhi oleh bahasa penjajah yang berbeza. Contoh yang terkenalnya ialah istilah berakhiran dengan –ka (di Indonesian seperti matematika) dan –k (di Malaysia, contohnya matematik), -tas (di Indonesian, contohnya universitas) dan –ti (di Malaysia, contohnya universiti), dan banyak pula istilah yang kedua-dua negara telah lama menggunakannya sehingga orang awam tidak mengetahui asal-usulnya tetapi makna telah berubah atau berbeza kerana telah lama perhubungan antara dua buah negara ini tidak terjalin terutamanya sejak Indonesia wujud, iaitu 1945, sebagai sebuah negara yang merdeka dan berbeza daripada negeri-negeri di Malaysia sekarang ini. Contohnya istilah basikal di Malaysia (darp Inggeris) tetapi sepeda di Indonesia (drp Belanda). Ada pula perkataan Melayu atau rumpunnya yang di pakai di kedua-dua negara ini begitu lama tetapi dengan ejaan yang berlaian kerana loghat dan pembakuannya oleh institusi yang berbeza seperti kerana di Malaysia tetapi karena di Indonesia, beza di Malaysia tetapi beda di Indonesia. Tidak hairanlah hampir semua istilah di Malaysia dan Indonesian sebenarnya terselaras secara tidak sengaja sahaja kerana sumber bahasa asas yang sama, iaitu Melayu, dan kerana istilah yang tidak diterjemah tetapi ditranskripsikan mengikut pedoman yang dipersetujui bersama itu. Sedikit sahaja yang diselaraskan atas sebab semangat sengaja mahu diselaraskan, umpamanya istilah penyelesaian untuk istilah Inggerisnya solution dipersetujui bersama walaupun di Indonesia ramai juga yang memakai solusi dan pemecahan di samping istilah penyelesaian. Contoh yang lain ialah istilah anggapan untuk assumption dipersetujui bersama walaupun di Malaysia ada juga yang memakai andaian dan di Indonesia ada pula yang memakai asumsi. Contoh-contoh yang lain dapat dilihat di Jadual/Jadwal 1 di bawah. Mulanya, kami anggap inilah kejayaan utama MBIM atau MBBIM (setelah diikut serta oleh Brunei sejak 1985) kerana keputusan ini memerlukan pengorbanan sesuatu pihak atau kedua-duanya. Tetapi, kerana perubahan pendirian dan keanggotaan ahli jawatankuasa/panitia istilah di kedua-dua pihak agaknya, persetujuan ini sering berubah: bolak-balik sahaja. Maka penyusun mengambil keputusan untuk menyenaraikan semula semua istilah yang pernah disyorkan oleh wakil-wakil di kedua-dua buah negara Malaysia dan Indonesia itu, sambil merujuk Kamus Besar Bahasa Indonesia (ringkasnya KBBI atau KBI) dan Kamus Dewan (ringkasnya KD) bagi memastikan ejaan dan penerimaan masyarakat Indonesia dan Malaysia terhadap sesuatu istilah itu. Dalam proses penyemakan ini, didapati banyaklah juga istilah yang diperakui itu ada dalam KBBI tetapi tiada dalam KD dan sebaliknya; ada di dalam kedua-dua kamus itu tetapi berbeza maknanya; dan ada yang tiada dalam kedua-dua kamus itu kerana barunya istilah itu di kedua-dua negara itu. Semua ini dicatat di sisi istilah berkenaan di dalam buku ini. Umpamanya, istilah rank ada yang disyorkan oleh wakil Indonesia sebagai “rang” di samping “peringkat”, tetapi apabila disemak dalam KBBI dan KD, perkataan ini tidak wujud; kemungkinan “ranki” atau “rangki” (sesuai dengan istilah “tanki”, “tangki” dan “sinki”) juga tiada. Tetapi, oleh sebab Buku ini juga mengandungi banyak istilah baru yang disyor oleh penyusun ini kerana tiadanya istilah itu di pertimbangkan oleh MBIM/MABBIM (ringkasnya M(AB)BIM), maka istilah seperti “rangki” itu pun tetap disenaraikan juga.
Sebenarnya, berdasarkan senarai dalam buku istilah ini, jumlah istilah/kata dasar yang benar-benar berbeza (tidak termasuk yg berbeza ejaan) ialah sekitar 700 patah perkataan sahaja, dan itupun termasuk istilah yang ada yang sama dan alternatif yang tidak sama seperti “abnormal” bagi Indonesia, dan “abnormal/bilazim” bagi Malaysia; “transformasi/pengalihragaman” bagi Indonesia dan “transformasi/penjelmaan” bagi Malaysia. Istilah yang betul-betul berbeza seperti istilah tax (pajak bagi Indonesia dan cukai bagi Malaysia), dan sum (“jumlah” bagi Indonesia dan “hasil tambah” bagi Malaysia) jauh kurang bilangannya daripada 700 itu.
Inggeris -----Indo asal ------- Mal asal ------ MABIM (1983)
band matrix --matriks jalur/pita -- matriks jalur -- matriks jalur
column (of a
matrix or vector) -- kolom/lajur --- lajur/turus ---- lajur
conjugate ----kawan/konjugat-----konjugat/tasrif---konjugat
cubic eqn ---persamaan pangkat --persamaan kuasa --persamaan
----------------- tiga/kubik -------- tiga/kubik-------- kubik
curvature --- kelengkungan/------kekelokan/ ------kelengkungan
--------------- kekurvaan ------ ---kelengkungan
direct --------langsung -----------langsung/terus-- langsung
edge -------- tepi --------------birai/pinggir/tepi-- tepi
generate -----membangun/ ----- menjana -------- menjana
------------- menjana
geometer ----ahli/pakar ---------ahli geometri ---- ahli geometri
---------------geometri
half --------- setengah ---------separuh/setengah --setengah
hyperbolic--- hiperbol ----------hiperbolaan --------hiperholik
hyperspace---ruang hiper-------hiperuang ---------hiperuang
isolated -------(ter)pencil -------terpencil ----------terpencil
locus ------- lokus/tempat --- lokus/londar ----- lokus
------------ kedudukan
multiplicity ---kegandaan/ ----- kegandaa -------- kegandaan
------------- kelipatan
octant --------- oktan/ -------- oktan ----------- oktan
------------- perlapanan
odd ----------ganjil/gasal ------ ganjil ------------ ganjil
partition ------partisi ---------- partisi/petak ---- partisi
polygon ------ poligon/ -------- poligon ----------- poligon
--------------- segi banyak
radius ------- jari-jari/jejari/--- jejari ------------- jejari
----------------- radius
subspace ------ruang bagian/----subruang --------subruang
----------------- sub-ruang
Jadwal/Jadual 1: Contoh penyelarasan istilah M(AB)BIM
Meyuarat (atau mesyuarah di Indonesia) MBIM, dan kemudiannya (sejak 1985) MABBIM, yang membicarakan istilah “matematik”, atau yang lebih tepat lagi “sains matematik”, ialah di mesyuaratnya yang ke-7 (1976) hingga ke-9 (1977), ke-14 (1980) ke-15 (1980), ke-20 (1983), ke-21 (1984) dan ke-23 (1985) hingga ke-31. Mengikut buku Mabbim. Wahana Kebahasaan Serantau yang Akrab, Mantap dn Berwibawa oleh DBP 1992, (selepas ini dirujuki sebagai Mabbim (1992) sahaja) hanya mesyuarat ke-9 dan seterusnya yang dinyatakan di atas hingga yang ke-30 sahaja perbincangan istilah sains matematik antara Indonesian dengan Malaysia (dan Brunei sejak 1985) diadakan, walaupun sepanjang ingatan penyusun buku ini dalam mesyuarat ke-7 dan ke-8 juga ada beberapa ketetapan bersama telah dicapai termasuklah pedoman tambahan peristilahan khusus untuk fizik-matematik-statistik dan juga penamaan abjad Yunani (alfa, beta, delta dan seterusnya itu), manakala mesyuarat ke-29 hanya membicarakan pengelasan matematik. Tetapi mengikut buku Sosok Pokok Tokoh. Dua dasawarsa Kerja Sama Kebahasaan oleh MABBIM terbitan Deparmen Pendidikan dan Kebudayaan Indonesian 1993, selepas ini dirujuki sebagai buku Sosok (1993) sahaja, istilah sains matematik dibincang hanya mulai mesyuarat MBIM ke-9 dan mesyuarat-mesyuarat yang tersebut di atas termasuk yang ke-31 (tepat sehingga 1993). Mengikut buku Mabbim (1992) itu lagi, jumlah istilah yang dipersetujui bersama (termasuk yang dipersetujui berbeza/berbeda) di mesyuarat-mesyuarat ini ialah seperti berikut:
Bilangan istilah --- Bidang ---- Mesyuarat MB(B)IM
7158 -------------- ‘matematik’ *---- ke-9, ke-20, ke-21,
---------------------------------------- ke-23, ke-24
1130--------------- statistik --------- ke-14 & ke-15
1734 --------------- sains komputer ---ke-23, ke-30
457 ---------------- fizik matematik ------ ke-25
253 --------------- biologi matematik ----ke-25
913 -------------- matematik pengiraan ---ke-25
1700 -------------- analisis -------- -----ke-25, ke-27
572 ----------------geometri -------------ke-25, ke-28
394 --------------landasan matematik ------ke-25
698 ------------matematik kejuruteraan ----ke-25
648 ------------Matematik aktuari &
---------------- kewangan ----------------- ke-26
497 ------------ topologi umum ------------ ke-26
800 ------------penyelidikan operasi--------ke-26
983 ---------------aljabar-------------------ke-27
* Mengikut prakata bahan persidangan MBIM ke-23,
dalam mesyuarat MBIM ke-23 itu dijadualkan
membincangkan 1,045 istilah yang terdiri daripada
938 istilah dalam bidang aljabar (niskala dan linear),
fungsi kompleks, gemetri kebezaan, persamaan
terbitan & pembeza, dan matematik fizik dan
selebihnya matematik tulenya.
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
Tetapi bilangan di dalam jadual ini banyak yang bertindih antara bidang dan juga antara mesyuarat itu. Jika kita melihat perbezaan kata dasar/akar sahaja maka senarai perbezaan istilah bahasa Melayu Malaysia dengan bahasa Melayu Indonesia jauh kurang bilangannya seperti yang telah disebut sebelum ini. Jika usaha perundingan dan semangat penyeragaman bahasa di Alam Melayu ini dipertingkatkan, kami percaya banyak lagi istilah-istilah ini yang boleh disamakan. Istilah-istilah yang berpotensi diseragamkan lagi ialah istilah yang berbentuk terjemahan yang kata dasarnya sama seperti buka/terbuka di Indonesian tetapi terbuka di Malaysia, tutup di Indonesian tetapi tertutup di Malaysia, berhingga di Indonesian tetapi terhingga di Malaysia. Begitu juga kumpulan istilah yan diterjemah di satu pihak tetapi ditranskripsi dipihak yang lain seperti grup di Indonesian dan kumpulan di Malaysia, transform dan transformasi di Indonesia tetapi jelmaan dan penjelmaan di Malaysia, relasi di Indonesia tetapi hubungan di Malaysia, dan kumpulan istilah yang berbeza kerana ejaan yang terpisah dengan tidak terpisah seperti segitiga di Indonesia tetapi segi tiga di Malaysia, tanggung jawab di Indonesia tetapi tanggungjawab di Malaysia, dan ratusan yang lain lagi. Buku ini diharap dapat dijadikan rujukan untuk semua ahli sains matematik di Alam Melayu tetapi juga dapat menjadi asas/sumber/inspirasi perbincangan penyelarasan di kalangan ahli sains matematik Malaysia dan Indonesia selanjutnya atas nama kerjasama persatuan/himpunan ilmuwan-ilmuwan berkenaan di kedua-dua negara, dan tidak semestinya atas nama M(AB)BIM sahaja.
Dalam buku ini dimuatkan istilah yang dipersetujui (termasuk yang dipersetujui berbeza/berbeda) dalam mesyurat MBIM ke-20 di Jakarta pada 25-30 Julai/Juli 1983, mesyuarat MBIM ke-21 di Kuala Lumpur pada 21 April 1984, mesyuarat MBIM ke-23 di Kuala lumpur pada 25-29 Mac/Marikh, 1985, mesyuarat MABBIM ke-27 (Jun/Juni 1988), mesyuarat MABBIM ke-28 yang diadakan pada 6-8 Mac, 1989 di Kuching, mesyuarat MABBIM ke-30 di Bandar Seri Bagawan Brunei pada 4-6 Mac/Marikh 1991. Di samping itu rujukan juga dilakukan pada mesyuarat Sidang Pakarnya (pra-MABBIM) yang ke-6 dan ke-9 (ringkasnya SP6 dan SP9). Di samping itu, demi melengkapkan lagi senarai istilah dalam bidang sains matematik, banyaklah pemasukan/entri istilah daripada mesyuarat M(AB)BIM yang lain yang bermatematik yang terdapat dalam bidang ekonomi (ekonomi bermatematik, ekonometri(k), dan ekonomi analisis), fizik (fizik bermatematik), kejuruteraan (matematik kejuruteraan, kejuruteraan bermatematik), pengurusan (sains pengurusan, matematik pengurusan, matematik kewangan dsbnya), psikologi (psikologi bermatematik, psikometri(k)), sains hayat dan sains perubatan (biologi bermatematik, biometri(k), statistik dan matematik perubatan, biostatistik dan biomatematik), dan sosiologi (sosiologi bermatematik, sosiometrik), Istilah-istilah ini disimboli dengan + di sebelah pemasukan/entri Inggeris itu (lajur/kolom pertama). Beberapa pemasukan/entri dari sumber sendiri, kebanyakan falsafah sains matematik dan matematik fizik atau fizik matematik, dan terbitan daripada istilah-istilah tersebut juga ditandai dengan simbol yang sama atau #. Istilah yang ditandai dengan dua plus ++ ialah yang ada dalam senarai istilah yang asal sebagai sebahagian daripada ungkapan istilah, tetapi tiada dalam bentuk tunggalnya. Simbol-simbol lain di sisi istilah bahasa Melayu Indonesia dan bahasa Melayu Malaysia itu diterangkan dalam senarai simbol di bawah ini. Buku-buku rujukan selain daripada buku-buku M(AB)BIM, risalah M(AB)BIM, minit-minit mesyuarat/mesyuarah M(AB)BIM dan buku-buku istilah terbitan DBP, ialah yang berikut:
Kamus Besar Bahasa Indonesia (edisi kedua 1995), ringkasnya KBBI atau KBI
Kamus Dewan (edisi ketiga) 1994, ringkasnya KD
Kamus Idris al-Marbawi Arab-Melayu (Jawi, cap yg ke-4 t.tarikh, Pustaka Nasional
Singapura), ringkasnya KM
An Unabridged English-Malay Dictionary oleh R. Winstedt 4th ed enlarged 1966
reprinted 1972, ringkasnya KW
Reader’s Digest Great Dictionary of the English Language 2001
Sheikh Ahmad bin Abdul Latif al-Khatib al-Minangkabawi. 1895. Alam al-Hisab fi ‘Ilm
Hisab
“english-indonesian dictionary” di internet seperti di http://elfan.net/dictionary/
Para ahli sains matematik yang terbabit dalam mesyuarat/mesyuarah M(AB)BIM ini ialah nama-nama yang berikut ini (sebahagian besar maklumat ini dan lain-lain dalam pradurja ini diperoleh daripada buku Sosok (1993), dan buku Mabbim (1992) terbitan MABBIM..
Brunei Darussalam (hanya sejak 1985):
Abd Ghani bin Haji Mohd Yusuf, Awang
Alidin bin Haji Abd Ghani, Awang Haji
Mastoli binti Pengeran Seri, Pengeran Hajah
Mohd Abididin bin Ghani, Awang
Murni bin Haji Muhammed,Awang Haji
Fatimah binti Haji Abdul Hamid, Dayang
Halimah binti Mohammad Yaacob, Dayang Hajah
Samiah binti Haji Sani, Dayang
Zaiton binti Mohd Taha, Dayang
Indonesia:
Ir. Abdul Rauf Rambe (Stat.)
Prof.Andi Hakim Nasution (Stat.)
Prof. Ansjar, M. (Matematik Tulen)
Dr. Bana Kartasasmita (Landasan Matematik)
Dr. Barizi (Stat.)
Dr. Belawati
Dr. da Silva, B.E.
Dr. Djati Kerami
Ir. Itasia Dina
Prof. Mulyanto Sumardi (Stat.)
Drs. Rawuh
Dr. Sembiring, R.K. (Stat.)
Soepranto, J (Stat.)
Malaysia:
Abdul Latif bin Samian (Sej.-Fal.)
Dr. Abdul Razak bin Salleh (Matema Tulen)
Dr. Harun bin Budin (Analisis Gunaan)
Khalil bin Hj. Awang (Sains Komp.)
Dr. Mohd Nawi bin Abd Rahman (Stat.)
Dr. Muhammad bin Jantan (Peny. Operasi)
Othman bin Zainal, Hj. (Stat.)
Dr. Shaharir bin Mohamad Zain (Matema. Fizik, Pengoptimuman & Sej-Fal. )
Shamsiah Ramli Jelani (Sains Komp.)
Sebelum ini pihak Malaysia, DBP khususnya, menerbitkan beberapa buah buku yang mengandungi hasil mesyuarat MBIM dan MABBIM (sejak 1985) seperti Daftar Istilah MBIM (Hasil Sidang ke-7-23, Majlis Bahasa Indonesian-Malaysia 1974-85), terbitan 1986, dan Daftar Istilah MABBIM (Hasil Sidang ke-24-31 Majlis Bahasa Brunei-Indonesian-Malaysia) Terbitan 1992, tetapi buku-buku ini tidak mengandungi padanan istilah Indonesia yang dipersetujui bersama. Ini menyebabkan rakyat Malaysia tidak mengetahui apakah istilah yang dipakai di Indonesia, walaupun MBIM telah wujud lebih daripada 30 tahun. Begitu juga buku istilah yang diterbitkan oleh pihak Indonesian Kamus Matematik Dasar (1988) terbitan PAKERSA, hanya mengandungi padanan istilah Indonesia sahaja, dan oleh itu rakyat Indonesia tidak mengetahui istilah yang dipakai di Malaysia. Jika keadaan ini berterusan, maka tiadalah faedahnya MBIM atau MABBIM. Usaha pertama memperbaiki keadaan ini telah dilakukan oleh DBP menerusi penerbitan dua buah kamus matematik suntingan Shaharir dan Abdul Razak, Kamus Matematik (1990) dan Kamus Matematik: Analisis (1993) dengan memuatkan padanan istilah Indonesia, tetapi kamus-kamus ini tidak mengandungi semua keputusan mesyuarat MBIM dan MABBIM dalam bidang sains matematik. Buku “Siapa Sianu Ahli sains Matematik Malaysia” suntingan keduanya 2002 (terbitan PERSAMA) juga ada dimuatkan padanan istilah bahasa Melayu Indonesia, tetapi itu untuk bidang-bidang pengkhususan para sarjana berkenaan sahaja. Buku ini, selain daripada sebab yang telah disebut sebelum ini, diterbitkan bagi tujuan mengisi kekosongan ini.
Penerbitan buku ini juga mungkin dikatakan “tidak berguna”, terutamanya di Malaysia, kerana mulai 2003 kerajaan Malaysia telah menjadikan bahasa Inggeris sebagai bahasa pengantar tunggal dalam pendidikan sains dan matematik sekolah dan dijangka seluruh pendidikan sains dan matematik dan ilmu-ilmu yang bersangkutan dengannya (kesihatan, kejuruteraan, dan teknologi, malah beberapa bidang sains sosial) dijangka akan menggunakan bahasa Inggeris sepenuhnya mulai 2008 di peringkat universiti. Tetapi, demi rakaman kemajuan ilmu dalam bahasa Melayu dan mungkin juga demi kelestarian daya kekuatan para pejuang “ilmu dalam acuan sendiri” yang percaya kepada “ilmu dalam acuan sendirilah penentu kemajuan bangsa”, maka buku ini dianggap tetap berguna. Pelengkap kepada buku ini tentunya susunan Melayu-Inggeris yang diharapkan dapat diusahakan lagi pada masa yang terdekat ini.
Shaharir bin Mohamad Zain Ph.D(La Trobe), FIMA(UK), FIFM, FASM
Penyusun
Profesor Matematik Fizik/Fizik Matematik UKM 1983- 23 Januari 2005
Presiden Persatuan Sains Matematik Malaysia (PERSAMA) 1995-2002
Presiden Akademi Sains Islam Malaysia (ASASI) 1996- kini
1 Disember 2004= 18 Syawal 1425
@@@@@@@@@@@@@@@@@@
Pedoman Tatatanda yang Digunakan dalam Buku ini:
; bermaksud konteks lain
/ bermaksud atau
( ) bermaksud suku kata, istilah atau ungkapan dalam kurungan itu boleh juga
ditiadakan
[ ] bermaksud ungkapan atau ayat di dalamnya menjelaskan konteks penggunaan istilah
berkenaan.
{ } bermaksud ungkapan dalam tanda kurung ini tidak boleh dipisahkan apabila
wujud perkataan atau istilah lain selepasnya. Contohnya
{boleh kamir}/terkamirkan bermaksud "boleh kamir" sebagai satu istilah yang sinonim
dengan istilah "terkamirkan".
+ (1) di sebelah istilah Inggeris bermaksud istilah ini bukan daripada senarai istilah M(AB)BIM bidang Matematik, Statistik, Sains Komputer, dan Penyelidikan Operasi pada peringkat awal majlis-majlis ini. Istilah ini diambil daripada bidang-bidang lain dalam M(AB)BIM itu, atau pilihan penyunting sendiri.
(2) di sebelah istilah bahasa Melayu Malaysia bermaksud istilah itu disyorkan bagi menggantikan istilah yang pernah diperaku oleh MBIM, MABBIM atau M(AB)BIM yang dicatatkan dalam tanda kurung di bawahnya, tetapi pada pendapat kami masih kurang tepat. Umpamanya, istilah profitability disyorkan sebagaii “keteruntungan/kebolehuntungan” bagi menggantikan perakuan M(AB)BIM sebagai “keuntungan” itu; requisition disyorkan sebagai rekuisisi (sama dgn Indonesia) bagi menggantikan “permintaan” yang diperaku oleh M(AB)BIM dahulu itu; progression disyorkan sebagai “janjang” bagi menggantikan “ansurmaju” dan “maraan” yang diperaku oleh MBIM itu.
++ di sebelah istilah Inggeris bermaksud istilah yang telah ada dalam ungkapan istilah di bawahnya.
? di sebelah istilah bahasa Melayu Indonesia bermaksud istilah yang tidak ditemui oleh penyusun buku ini dalam sumber-sumber istilah M(AB)BIM atau dalam Kamus Besar Bahasa Indonesia (KBBI). Oleh itu istilah itu berupa syor penyusun ini sahaja.
…?? di lajur Melayu Indonesia bermaksud istilahnya masih belum dijumpai oleh penyusun.
# di sebelah istilah bahasa Inggeris atau Melayu Malaysia bermaksud istilah yang baru sama sekali yang selama ini tidak ada dalam senarai istilah M(AB)BIM, ekoran daripada pemasukan/entri yang baru daripada penyusun sendiri.
* di sebelah istilah Melayu Malaysia bermaksud istilah yang disyorkan bagi menggantikan istilah yang diperaku oleh M(AB)BIM yang ejaannya/imbuhannya dianggap kurang tepat.
KBBI/KBI=Kamus Besar Bahasa Indonesia
KD = Kamus Dewan
KM= Kamus Marbawi
KW=Kamus Winstedt
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
Imbuhan pekali/koefisien berangka
Inggeris-Yunani ----- Inggeris-Latin ---Melayu (Mal-Indo)
mono- -------------- uni- ---------- se-/eka-/mono-/uni-
di- ------------------ bi-/duo- ------ dwi-/bi-/di-/duo-
tri- ----------------- tre-/tri- ------- tri-
tetra- --------------- quadri-/quadra- -- catur-/tetra-/kater-/
-------------------------------------------- kuadra-/kuadri-/
--------------------------------------------- sruti-
penta- --------------- quin-/quinque- -- penta-/panca-/kuin-/
-------------------------------------------- indra-/indriyas-/
-------------------------------------------- sanka-
hexa- ---------------- --- sex - ----------- heksa-/carana-/
---------------------------------------------- rasas-/sisi-
hepta- ------------------- septa-/septua- ---hepta-/munis-/
----------------------------------------------- septa-/sita-
octa- --------------------- octo- ----------- okta-/witi-
ennea- ------------------- nano-/nona- ------ nano-/nona-/
--------------------------------------------- nanda(nta)-/
---------------- ----------------------------- nardanta-/
--------------------------------------------- navan-/nuka-
deca- --------------------- deci- ----------- dasa-/dasi-/
--------------------------------------------- waisya-/
---------------------------------------------- waisyi-/
--------------------------------------------- vaisya-/vaisyi-
decaduodeca-/dodeca- -- duodeci-/dodeci- -- duodasi-/duodasa-/
---------------------------------------------- dodasa-/ dodasi-/
------------------------------------------------ patanga-
%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
dengan istilah "terkamirkan".
+ (1) di sebelah istilah Inggeris bermaksud istilah ini bukan daripada senarai istilah M(AB)BIM bidang Matematik, Statistik, Sains Komputer, dan Penyelidikan Operasi pada peringkat awal majlis-majlis ini. Istilah ini diambil daripada bidang-bidang lain dalam M(AB)BIM itu, atau pilihan penyunting sendiri.
(2) di sebelah istilah bahasa Melayu Malaysia bermaksud istilah itu disyorkan bagi menggantikan istilah yang pernah diperaku oleh MBIM, MABBIM atau M(AB)BIM yang dicatatkan dalam tanda kurung di bawahnya, tetapi pada pendapat kami masih kurang tepat. Umpamanya, istilah profitability disyorkan sebagaii “keteruntungan/kebolehuntungan” bagi menggantikan perakuan M(AB)BIM sebagai “keuntungan” itu; requisition disyorkan sebagai rekuisisi (sama dgn Indonesia) bagi menggantikan “permintaan” yang diperaku oleh M(AB)BIM dahulu itu; progression disyorkan sebagai “janjang” bagi menggantikan “ansurmaju” dan “maraan” yang diperaku oleh MBIM itu.
++ di sebelah istilah Inggeris bermaksud istilah yang telah ada dalam ungkapan istilah di bawahnya.
? di sebelah istilah bahasa Melayu Indonesia bermaksud istilah yang tidak ditemui oleh penyusun buku ini dalam sumber-sumber istilah M(AB)BIM atau dalam Kamus Besar Bahasa Indonesia (KBBI). Oleh itu istilah itu berupa syor penyusun ini sahaja.
…?? di lajur Melayu Indonesia bermaksud istilahnya masih belum dijumpai oleh penyusun.
# di sebelah istilah bahasa Inggeris atau Melayu Malaysia bermaksud istilah yang baru sama sekali yang selama ini tidak ada dalam senarai istilah M(AB)BIM, ekoran daripada pemasukan/entri yang baru daripada penyusun sendiri.
* di sebelah istilah Melayu Malaysia bermaksud istilah yang disyorkan bagi menggantikan istilah yang diperaku oleh M(AB)BIM yang ejaannya/imbuhannya dianggap kurang tepat.
KBBI/KBI=Kamus Besar Bahasa Indonesia
KD = Kamus Dewan
KM= Kamus Marbawi
KW=Kamus Winstedt
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
Imbuhan pekali/koefisien berangka
Inggeris-Yunani ----- Inggeris-Latin ---Melayu (Mal-Indo)
mono- -------------- uni- ---------- se-/eka-/mono-/uni-
di- ------------------ bi-/duo- ------ dwi-/bi-/di-/duo-
tri- ----------------- tre-/tri- ------- tri-
tetra- --------------- quadri-/quadra- -- catur-/tetra-/kater-/
-------------------------------------------- kuadra-/kuadri-/
--------------------------------------------- sruti-
penta- --------------- quin-/quinque- -- penta-/panca-/kuin-/
-------------------------------------------- indra-/indriyas-/
-------------------------------------------- sanka-
hexa- ---------------- --- sex - ----------- heksa-/carana-/
---------------------------------------------- rasas-/sisi-
hepta- ------------------- septa-/septua- ---hepta-/munis-/
----------------------------------------------- septa-/sita-
octa- --------------------- octo- ----------- okta-/witi-
ennea- ------------------- nano-/nona- ------ nano-/nona-/
--------------------------------------------- nanda(nta)-/
---------------- ----------------------------- nardanta-/
--------------------------------------------- navan-/nuka-
deca- --------------------- deci- ----------- dasa-/dasi-/
--------------------------------------------- waisya-/
---------------------------------------------- waisyi-/
--------------------------------------------- vaisya-/vaisyi-
decaduodeca-/dodeca- -- duodeci-/dodeci- -- duodasi-/duodasa-/
---------------------------------------------- dodasa-/ dodasi-/
------------------------------------------------ patanga-
%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%
No comments:
Post a Comment